Home > Over De Vrijstaat

Over De Vrijstaat

De Vrijstaat is een kunst- en cultuurhuis voor jong Utrecht, gevestigd in een monumentale boerderij in Leidsche Rijn. Met een breed aanbod op het gebied van beeldende kunst, theater, koken, digitale media en muziek kunnen kinderen en jongeren hun talenten hier verkennen en ontwikkelen. De Vrijstaat is voortgekomen uit Via Vinex; een stichting van culturele projectontwikkelaars die sinds 2004 in Leidsche Rijn bouwt aan een innovatief cultureel landschap in dit nieuwste stadsdeel van Utrecht. 

Functies van De Vrijstaat  

Wijkcultuurhuis op een historische locatie 
De Vrijstaat is één van de zeven wijkcultuurhuizen in Utrecht Leidsche Rijn. We hebben twee locaties: de boerderij en Het Gebouw. De monumentale boerderij, die De Vrijstaat in 2009 veroverde, is in 2022 volledig gerenoveerd. Het is een karakteristiek én modern huis met een keuken en ontmoetingsruimte, een zaal voor theater en dans, een kunstatelier, een muziekstudio en diverse multifunctionele ruimtes. In Het Gebouw, een kunstwerk van architect Stanley Brouwn, staan sinds 2010 onze interactieve exposities voor kinderen vanaf 6 jaar. 

Kunstwerkplaats 
‘Werkplaats’ is een woord dat De Vrijstaat past als een handschoen. Of het nu gaat om beeldende of digitale kunst, muziek, theater of interdisciplinaire kunstvormen, in onze werkplaats krijgen kinderen en jongeren de kans hun talenten te ontdekken, hun vaardigheden te vergroten en technieken te leren beheersen. 

Landingsplaats 
De Vrijstaat is een landingsplaats voor initiatieven uit de wijk, zoals WILD producties (maakt theatervoorstellingen met trans en genderqueer jongeren), Rechtstreex (verzorgt duurzame en lokale boodschappen in Utrecht) of Musicalgroep Utrecht. Daarnaast is onze boerderij de thuisbasis voor Sharing Arts Society en Kopa, ontwikkelaars voor cultuureducatie.  

Broedplaats 
Jonge makers werken samen met De Vrijstaat als artist-in-residence, waarbij ze zowel hun eigen werk ontwikkelen als onderdeel zijn van ons vaste programma als kunstenaar of coach.

Museum om de hoek 
Ieder jaar zetten we in Het Gebouw samen met kunstenaars een laagdrempelige doe-expositie op voor kinderen vanaf 6 jaar. Bezoekers kijken hier niet alleen naar kunst; ze gaan ook direct zelf aan de slag. Voor scholen wordt rondom deze expo’s een uitgebreid educatief programma ontwikkeld. Ook is het een populaire invulling voor kinderfeestjes.

Podium om de hoek 
De Vrijstaat hecht waarde aan het openbaar presenteren van wat er bij ons door de kinderen, jongeren en jonge makers wordt gemaakt. Dit doen we met eigen festivals en evenementen, of in samenwerking met andere Utrechtse instellingen. Daarnaast zijn er regelmatig opleidingen en organisaties die De Vrijstaat huren voor een eindpresentatie.  

De Vrijstaat in de wijk
Hoewel onze locaties inspirerende plekken zijn, vind je ons ook regelmatig buiten de deur. Op basisscholen geven we beeldende kunstworkshops gekoppeld aan onze expo’s of theatervoorstellingen, op brede scholen en BSO’s organiseren we workshoptrajecten en in samenwerking met sociaal-maatschappelijk partners zetten we ‘Vrijstaat-on-Tour’ programma’s op, waarmee we de moeilijker te bereiken doelgroepen opzoeken met een activiteitenprogramma.  

Bouwplaats voor communities 
De huiselijke sfeer van De Vrijstaat maakt het een fijne plek voor community building. We focussen op samenwerking tussen verschillende generaties en achtergronden, met co-creatie als kern. Koken speelt vaak een belangrijke rol in onze programma’s; samen koken en eten verbindt mensen. 

Lees op deze pagina meer over:

De organisatie
Missie & visie
Speerpunten 2025-2028
PACT Utrecht
ANBI status
Jaarverslag

Twee locaties

De Boerderij
Sinds 2009 is De Vrijstaat hier gevestigd. In 2022 werd de boerderij volledig gerenoveerd, waardoor het nu een karakteristieke én moderne plek is voor onze activiteiten.

Het Gebouw
In Het Gebouw, een kunstwerk van architect Stanley Brouwn, staan sinds 2010 onze interactieve exposities voor kinderen vanaf 6 jaar. 

Contact en route
DE ORGANISATIE

De Vrijstaat is een stichting met een raad van toezicht en een bestuur, bestaande uit de artistiek en zakelijk directeur. Het kernteam van acht personen wordt aangevuld met ongeveer twintig freelance medewerkers. Als educatiemedewerker, workshopbegeleider of begeleider van verjaardagsfeestjes helpen zij mee ons programma te realiseren.

Raad van toezicht

De leden van de raad van toezicht zijn Klaas Gravesteijn (voorzitter – focus politiek bestuurlijk), Patricia Wijntuin (secretaris – focus onderwijs en diversiteit), Maret van Esch (lid – focus artistiek inhoudelijk en educatie) en Ryan Emmen (lid – focus jongerencommunicatie en personeelsbeleid). De raad van toezicht vergadert vier maal per jaar. De bevoegdheden, taken en taakverdeling zijn vastgelegd in het Reglement raad van toezicht. Zowel de raad als het bestuur laten zich bij hun werkzaamheden leiden door de Code Cultural Governance. Bekijk in deze pdf de nevenfuncties van de leden van de raad van toezicht en het rooster van aftreden.

Kunstenaars

Jaarlijks nodigt De Vrijstaat kunstenaars uit om de interactieve exposities vorm te geven, lessen te verzorgen op de Kunst- of TheaterAcademie of mee te werken aan de familievoorstelling. Naast kunstenaars die zelf al een professionele kunstpraktijk hebben is er ook ruimte voor studenten van kunstvakopleidingen.

Stagiairs

Ook biedt De Vrijstaat jaarlijks meerdere stageplekken aan op het gebied van educatie, communicatie en productie. Gemiddeld lopen er negen MBO en HBO-studenten per jaar stage bij De Vrijstaat. Er is plek voor maatschappelijke stages voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs en menig oud-deelnemer aan onze activiteiten doet op De Vrijstaat werkervaring op als vrijwilliger bij evenementen.

Workshopbegeleiders

Een team van twintig enthousiaste en ervaren freelancers ondersteunt en begeleidt verschillende activiteiten De Vrijstaat. Veel van hen hebben een kunstopleiding of een opleiding zoals Cultureel Maatschappelijke Vorming als achtergrond. Ze zijn vertrouwd met de materialen en technieken van de kunstenaars en hebben ervaring met het begeleiden van groepen kinderen. Wist je dat een deel van hen ooit als stagiair is begonnen op De Vrijstaat?

Het Vrijstaat-team

Het bestuur van stichting De Vrijstaat wordt gevormd door de directie bestaande uit Daphne de Bruin (artistiek directeur) en Lieke Hoitink (zakelijk directeur). Het bestuur vormt samen met zes medewerkers het kernteam van De Vrijstaat: Charlotte van Eijsden (educatie), Tonnie Heijdra (educatie), Jermain Bridgewater (cultuurcoach jongeren), Kim van der Zijde (cultuurcoach), Lune Hageman (productie & beheer) en Vicky Los (marketing & communicatie).

MAAK KENNIS MET ONS TEAM
MISSIE & VISIE

Missie

Zoveel mogelijk kinderen en jongeren in aanraking brengen met de kracht van kunst en cultuur is onze missie. Kunst maken, ervaren en beleven is ons motto. De Vrijstaat is een huis waar jonge mensen zich thuis kunnen voelen, waar we openstaan voor elkaars verhalen en waar creativiteit de verbindende factor is. Cultuur kan een belangrijke rol spelen in het creëren van een verdraagzame samenleving die kan inspelen en reflecteren op de thema’s van onze tijd. Kunst leert kinderen en jongeren om buiten gebaande paden te treden en vergroot hun referentiekader. De Vrijstaat geeft ruimte aan de meerstemmigheid die onze huidige wereld zo veelkleurig en dynamisch maakt.

Vanuit diverse kunstdisciplines werken we aan het ontwikkelen van ‘creatief vermogen’. Onze ambitie is om met onze projecten een bijdrage te leveren aan een creatief vermogende stad. Hier kunnen kinderen en jongeren hun eerste kennismaking met kunst en cultuur dicht bij huis  beleven, om daarna hun talenten via verschillende trajecten verder te verdiepen en ontwikkelen.

Visie

De Vrijstaat is een plek waar professionele kunstenaars samen met kinderen en jongeren nieuw werk maken en een podium waar de resultaten van werkprocessen gepresenteerd worden. Leren en maken, prof of amateur, talentontwikkeling en vrijetijdsbesteding, proces of product, werkplaats of podium;

op De Vrijstaat zijn al deze afbakeningen ondergeschikt aan de kracht en betekenis die kunst kan genereren, voor een individu en voor een samenleving.

Via onderwerpen die een belangrijke rol spelen in de huidige tijd, gebruiken we kunst als bron om jezelf en de wereld om je heen steeds opnieuw te duiden, te bevragen en opnieuw te definiëren. Deze uitgangspunten zijn terug te vinden in al onze programmaonderdelen. De kracht van De Vrijstaat hierbij is dat, hoewel de doelgroep jong is, de activiteiten van De Vrijstaat nooit kinderachtig zijn.

Kunstenaars zijn specialisten in creatieve processen. Ze zijn de experts die ons inzicht kunnen geven in de stappen die je kunt zetten in dit proces. Niet de eindbestemming, maar de route ernaartoe is waar we de uitdaging kunnen vinden. Door te werken met veel verschillende kunstenaars bieden we kinderen al vanaf jonge leeftijd een diversiteit aan ‘stepping stones’ die hen in staat stelt om hun eigen route te bepalen en eigenaarschap te ervaren over hun eigen werk.

Als kunstwerkplaats kiezen wij ervoor om zo veel mogelijk schakels in de keten van talentontwikkeling bij ons in huis een plek te geven. Kunstenaars uit allerlei disciplines worden uitgenodigd zich te verbinden aan de projecten van De Vrijstaat. Wat ze gemeen hebben is een gedrevenheid om hun kennis en expertise te delen met kinderen en jongeren in de rol van coach, inspirator, rolmodel of expert. In onze werkplaats stimuleren we een onderzoekende houding, een open gesprek en de durf om te doen.

SPEERPUNTEN 2025 - 2028
LEES ONS BELEIDSPLAN 2025-2028 LEES ONS JONGERENPLAN 2025-2028

Jonge makers

Utrecht is een stad waar jaarlijks veel jonge kunstenaars in verschillende disciplines afstuderen of een professionele carrière starten. Wij kiezen ervoor om de komende jaren deze verse generatie makers aan ons programma te verbinden. Als kunst- en cultuurhuis willen we een landingsplaats zijn voor nieuwe makers om hun creatieve maakkracht in te zetten voor de stad. Via onze netwerken, samenwerking met het kunstvakonderwijs, outreach en open calls zetten we in op een diversiteit aan kunstenaars die bij ons hun beroepspraktijk kunnen opbouwen. Als opdrachtgever en als aanbieder van residenties kiezen we voor the next generation.

Toegankelijkheid programma

Ons programma toegankelijk maken voor zo veel mogelijk kinderen en jongeren vinden we belangrijk, zeker in het kader van diversiteit en inclusie. We zullen ons daarbij vooral richten op kinderen met een fysieke- en auditieve beperking, kinderen met

een taalachterstand en de doelgroep die behoefte heeft aan een prikkelarme omgeving. In nauwe samenwerking met Possibilize, SOLGU en andere ervaringsdeskundigen gaan we onze expo’s en theatervoorstellingen van concept tot uitvoering inclusief ontwerpen en vormgeven. Door afgelopen jaren samen te werken met scholen voor SBO, SO en VSO hebben we binnen het team de nodige expertise opgebouwd om een volgende stap te kunnen maken.

Speciale aandacht gaat uit naar het bereiken van groepen die vanuit hun sociaal-culturele achtergrond minder toegang hebben tot kunst- en cultuur. Borging van diversiteit & inclusie binnen het gehele programma van De Vrijstaat is ons doel. Wij hebben verschillende cultuurcoaches binnen ons team, die samen met en voor deze groepen beleid en programma ontwikkelen.

Expo beeldende kunst

Met onze interactieve exposities en werkplaats in locatie Het Gebouw hebben we uniek concept in Utrecht: beeldende kunst expo’s die speciaal gemaakt worden voor kinderen. Niet alleen voor Leidsche Rijn zijn we een plek waar kinderen op een uitdagende manier kennis kunnen maken met beeldende kunst; voor heel Utrecht kunnen wij die rol vervullen. Wat Villa Zebra is voor Rotterdam kunnen de expo’s van De Vrijstaat zijn voor onze stad.

Met de uitgebreide educatieve trajecten die gekoppeld zijn aan de expo’s kunnen we veel kinderen bereiken die van huis uit minder in aanraking komen met beeldende kunst. Ruimere openstelling van onze expo en uitbreiding van bereik bij de Utrechtse scholen is onze ambitie. We gaan daarvoor op zoek naar passende fondsen.

Voortgezet onderwijs

In de afgelopen vijf jaar hebben we ons jongerenprogramma flink doorontwikkeld en kunnen jongeren tussen de 12 en 18 in diverse programmalijnen bij ons hun talenten ontwikkelen. Zoals structurele partnerschappen in het PO bij ons een belangrijke rol spelen bij het bereiken van nieuwe doelgroepen, zullen we de komende jaren investeren in partnerschappen met VO-scholen. Met een cultuurcoach in huis die zich specifiek op jongeren richt hebben we nu ook mogelijkheid om incidentele samenwerkingen om te zetten in duurzame relaties. We geloven dat investeren in binnenschoolse cultuureducatie een brede basis legt voor het verkennen van interesses en ontwikkelen van talenten bij jongeren.

DIVERS EN INCLUSIEF

De Vrijstaat is actief bezig met het creëren van een zo divers mogelijke organisatie met een divers publiek. Om binnen de jonge doelgroep een zo breed mogelijk publiek te bereiken, werkt De Vrijstaat  samen met scholen voor primair en voortgezet onderwijs met een verschillende signatuur.

De Vrijstaat is aangesloten bij PACT Utrecht, het netwerk van Utrechtse cultuurmakers die met elkaar streven naar een inclusief en divers cultuuraanbod in de stad.

Lees hier meer over PACT Utrecht

ANBI STATUS EN OVERIG

Culturele ANBI status

Stichting De Vrijstaat heeft een culturele ANBI status. Dat maakt het voor particulieren en bedrijven fiscaal aantrekkelijk om een donatie te doen. Klik hier voor het standaardformulier ANBI

Jaarverslag en staat baten en lasten

Klik hier voor het jaarverslag van 2023
Klik hier voor de balans en staat van baten en lasten 2023

Zakelijke gegevens

Naam Stichting: Stichting De Vrijstaat
KVK inschrijfnummer: 30239757
RSIN: 819321060

Statutair doel

In de oprichtingsstatuten staat het statutair doel van Stichting De Vrijstaat beschreven als “Het ontwikkelen, initiëren, produceren en uitvoeren van projecten op het gebied van kunst en cultuur die prikkelen tot deelname door een breed publiek en verder al hetgeen hiermee in de ruimste zin verband houdt, daartoe behoort en/of daartoe bevorderlijk kan zijn.”

SAMEN MET

De Vrijstaat wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Utrecht en projectbijdragen van diverse fondsen. Voor het realiseren van onze activiteiten werken wij samen met culturele en maatschappelijke partners. De Vrijstaat is onderdeel van verschillende netwerken, zoals de Utrechtse wijkcultuurhuizen en de Leidsche Rijn Connectie.